कीवी पीक लागवड करा आणि घवघवीत उत्पादन घ्या | kiwi fruit farming 

kiwi fruit farming: भारतातील शेतकरी बांधव सध्या पारंपरिक शेतीसोबतच फळबाग शेतीकडेही मोठ्या प्रमाणावर वळत आहेत. यामध्ये किवी (Kiwi Crop) हे एक अत्यंत फायदेशीर आणि उच्च बाजारमूल्य असलेले फळपीक म्हणून समोर येत आहे. किवी फळाची मागणी केवळ शहरी भागातच नव्हे तर आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत देखील झपाट्याने वाढत आहे.

 तर पारंपरिक शेतीपासून हटून आधुनिक व फायदेशीर शेतीकडे वळणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी ही शेती एक उत्तम पर्याय ठरू शकते.  तर  आपण या लेखात कीवी शेतीची सुरुवातीपासून ते विक्रीपर्यंतची सर्वसमावेशक माहिती पाहणार आहोत.

किवी फळाचे अनेक आरोग्यदायी फायदे असून, त्याच्या लागवडीमधून शेतकऱ्यांना उत्तम नफा (Farmer Income) मिळू शकतो. हे फळ व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ई, फायबर, पोटॅशियम, तांबे, सोडियम आणि अँटी-ऑक्सिडंट्सने परिपूर्ण असल्याने आरोग्यासाठी अत्यंत उपयुक्त आहे.

कीवी म्हणजे काय त्या बद्दल माहिती | kiwi fruit farming 

कीवी हे एक विदेशी फळ असून त्याला चायनीज गूसबेरी असेही म्हणतात. हे फळ आकाराने अंड्यासारखे, बाहेरून खरडसर व आतील गर हिरवट आणि गोडसर चव असलेले असते. यामध्ये व्हिटॅमिन C, अँटीऑक्सिडंट्स, फायबर्स मोठ्या प्रमाणात असतात, त्यामुळे आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर आहे.

भारतात मुख्यतः हिमाचल प्रदेश, जम्मू-काश्मीर, सिक्कीम, अरुणाचल प्रदेश यांसारख्या थंड हवामानाच्या राज्यांमध्ये त्याची लागवड होते. कीवी फळाचे वजन 40-100 ग्रॅम असते. फळाच्या आत हिरवट रंगाचा रसदार गर असतो ज्यामध्ये काळे बिया असतात.

कीवी फळाचे पोषणमूल्य व फायदे

• कीवीमध्ये अँटी-ऑक्सिडंट्स, फायबर्स, आणि Vitamins भरपूर प्रमाणात असतात.
• रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवतो.
• त्वचेसाठी फायदेशीर आहे.
• हृदय विकारांपासून बचाव करतो.
• पचनशक्ती सुधारतो.

कीवी पिकासाठी लागणारे हवामान व जमीन

हवामान –

• कीवीसाठी थंड आणि समशीतोष्ण हवामान योग्य आहे.
• उन्हाळ्यात 25°C-30°C आणि हिवाळ्यात 0°C-7°C तापमान असावे.
• जिथे थोडीशी थंडी असते आणि पावसाळा मध्यम असतो अशा भागांमध्ये कीवी चांगली होते (जसे की सातारा, महाबळेश्वर, नाशिक, पुणेच्या काही भागांमध्ये प्रयत्न सुरू आहेत).

जमीन –

• चांगला निचरा होणारी, सेंद्रिय पदार्थांनी समृद्ध, pH 5.5 ते 6.5 असलेली जमीन सर्वोत्तम.
• हलकी ते मध्यम काळी जमीन चालू शकते.

कीवी लागवड कशी करावी व त्याची पद्धत

रोपांची निवड –

• रोपवाटिकेतून ग्राफ्टेड किंवा टिशू कल्चर केलेली रोपे घ्यावीत.
• कीवी झाडे स्त्री व पुरुष अशा दोन प्रकारात असतात. फळासाठी स्त्री झाडांना पुरुष झाडांची गरज असते (Pollination).
•  स्त्री जाती: Hayward, Allison, Bruno, Abbott
• पुरुष जाती: Tomuri, Matua
• एक पुरुष झाड मागे 6 ते 8 स्त्री झाडे लावावीत.

लागवडीची योग्य वेळ–

• जून ते ऑगस्ट हा कालावधी रोपे लावण्यासाठी योग्य असतो.

शेतात लागवड कशी करावी | kiwi fruit farming 

• योग्य वेळ: जून ते ऑगस्ट
• अंतर: 4 मी x 6 मी
• खड्ड्याचे माप: 1 मी x 1 मी x 1 मी
• खड्ड्यात शेणखत, कंपोस्ट, फॉस्फरसयुक्त खत टाकावे

सिंचन, खत व छाटणी व्यवस्थापन

• नियमित पाणी देणे आवश्यक.
• ड्रिप सिंचन पद्धत योग्य
• खत: नत्र 120 किग्रॅ, स्फुरद 80 किग्रॅ, पालाश 100 किग्रॅ प्रति हेक्टर
• सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचा वापर करावा (झिंक, बोरॉन)
• झाडांची योग्य वाढ आणि उत्पादनासाठी हिवाळ्यात छाटणी करणे अत्यंत आवश्यक आहे.
• फळ देणाऱ्या फांद्या दरवर्षी नव्याने येतात, त्यामुळे जुन्या फांद्या कापाव्यात.

कीटक व रोग नियंत्रण

• सामान्यतः कीवीवर फारसे कीटक लागत नाहीत.
• झाडाची योग्य छाटणी, हवेशीर मांडणी व ड्रेनेज नीट असल्यास रोग टाळता येतात.
• काही वेळा पान कुरतडणारे अळ्या, फळ पोखरणाऱ्या अळ्या यांचा त्रास होतो.
• नैसर्गिक उपाय व जैविक कीटकनाशकांचा वापर करावा.

खते व सेंद्रिय पदार्थ | kiwi fruit farming 

• शेणखत/सेंद्रिय खत: 10-15 टन प्रति हेक्टर
• नत्र (N): 120 किलो/हे.
• स्फुरद (P): 80 किलो/हे.
• पालाश (K): 100 किलो/हे.
• खताचे प्रमाण वयानुसार विभागून दिले जाते.

उत्पादन क्षमता व काढणी

• कीवी लागवडीनंतर 3-4 वर्षांनी उत्पादन सुरू होते.
• एका झाडापासून सुरुवातीला 20-30 किलोपर्यंत उत्पादन होते.
• पुढील वर्षी वाढून 40-50 किलो पर्यंत जाऊ शकते.
• काढणीचा योग्य काळ: ऑक्टोबर-नोव्हेंबर

साठवण व बाजारपेठ

• सुरुवातीची गुंतवणूक थोडी जास्त असते, पण दीर्घकालीन उत्पन्न चांगले मिळते.
• देशी बाजारात व परदेशात कीवी फळाला जास्त मागणी आहे.
• 1 किलो कीवीचे बाजारभाव ₹200 ते ₹300 प्रति किलो पर्यंत जातात (हंगामानुसार बदलतो).
• कीवीपासून जॅम, ज्यूस, केक डेकोरेशन, सॉस इत्यादी उत्पादने तयार होतात.

खर्च व नफा विश्लेषण

खर्चाचे प्रकार	अंदाजे खर्च (हेक्टरला)
रोपे खरेदी	₹60,000 – ₹1,00,000
खत व औषधे	₹20,000 – ₹30,000
सिंचन व त्रेलीसींग	₹70,000 – ₹1,50,000
मजुरी व इतर खर्च	₹40,000 – ₹50,000
एकूण खर्च	₹2.5 – ₹4 लाख/हेक्टर
उत्पन्न	₹6 – ₹10 लाख/हेक्टर

शेतकऱ्यांसाठी टिप्स व सरकारी योजना

• कृषी विद्यापीठ व KVK कडून प्रशिक्षण घ्या
• गटशेती व FPO तयार करून मोठ्या प्रमाणात विक्री करा
• जैविक कीवी उत्पादनासाठी प्रमाणपत्र घ्या
• राष्ट्रीय बागायत मिशन (NHM), MIDH योजनेचा लाभ घ्या
• सुरुवातीला 1-2 एकरमध्ये प्रयत्न करावा.
• चांगल्या प्रतीच्या रोपांची निवड करावी.
• बाजारपेठेचा अभ्यास करूनच लागवड करावी.
• शेतकरी गट तयार करून थेट विक्री करता येते.

---

निष्कर्ष

कीवी शेती ही कमी जागेत जास्त उत्पादन देणारी, निर्यातक्षम आणि औषधी फळांची शेती आहे. योग्य नियोजन, योग्य मार्गदर्शन, व आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने शेतकरी या फळपीकातून लाखोंचा नफा मिळवू शकतात. महाराष्ट्रातील थंड हवामान असणाऱ्या भागात ही शेती एक नविन संधी बनू शकते.